آیات الاحکام (علوم قرانی)آیات دربردارنده حکم فقهی را آیات الاحکام گویند. ۱ - تعریفبه آیاتی از قرآن کریم که در آن‌ها، حکم فقهی تشریع و بیان شده باشد "آیات الاحکام" می‌گویند. ۲ - تعداد آیات احکاممعروف است که آیات الاحکام از پانصد آیه بیشتر نیست؛ ولی به اعتقاد برخی از دانشمندان، هیچ حکم شرعی وجود ندارد، مگر این که اصل آن در قرآن هست و سنت گرامی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن را تبیین و تشریح کرده است. ۳ - اعجاز قرآنقرطبی معتقد است که یکی از وجوه اعجاز قرآن، علم حلال و حرام آن است. ۴ - قرآن از منابع اجتهادقرآن کریم که در اصطلاح فقه و اصول به آن "کتاب" گویند، یکی از منابع فقه و اجتهاد می‌باشد. ۵ - تألیفات در مورد آیات الاحکامدانشمندان اسلامی در زمینه فقه قرآن یا احکام القرآن، تالیفات فراوانی داشته‌اند که قدیم‌ترین آن‌ها، آیات الاحکام محمد بن سائب کلبی، و از معروف‌ترین آن‌ها فقه القرآن قطب راوندی، کنزالعرفان فی فقه القرآن فاضل مقداد سیوری، زبدة البیان مقدس اردبیلی، احکام القرآن ابن حزم اندلسی، احکام القرآن ابویعلی کبیر، احکام القرآن کیاهراسی و احکام القرآن ابن العربی اشبیلی است. ۶ - کتب موجود در احکام قرآندر زمینه کتاب شناسی احکام قرآن، در دانش نامه قرآن و قرآن پژوهان از صفحه ۱۷۹۵ تا ۱۸۰۱ تعداد ۱۰۸ کتاب معرفی شده است. ۷ - نمونه‌هایی از آیات الاحکام۷.۱ - آیه وضو و تیمم(یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الی الصلاة فاغسلوا وجوهکم وایدیکم الی المرافق وامسحوا برؤوسکم وارجلکم الی الکعبین…)؛ "ای کسانی که ایمان آورده‌اید چون به (عزم) نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین (هر دو پا) مسح کنید". ۷.۲ - آیه حد سرقت(والسارق والسارقة فاقطعوا ایدیهما جزاء بما کسبا نکالا من الله والله عزیز حکیم)؛ "و مرد و زن دزد را به سزای آنچه کرده‌اند دستشان را به عنوان کیفری از جانب خدا ببرید و خداوند توانا و حکیم است". . ۷.۳ - تعدادی دیگر از آیاتافزون بر این، به آیات انفال، حجاب، حد زنا، قذف، خمس و غنیمت، دین، ربا، صوم، زکات، سجده، طلاق، ظهار، عده وفات، لعان و وصیت نیز می‌توان اشاره کرد. [۲۱]
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص۵۹-۶۰.
[۲۲]
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۲، ص۱۷۹۵-۱۸۰۱.
۹ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات الاحکام». |